Is de zwaarlijvige wel de schuldige?
Door: Priscilla Overbeek
Bijna de helft van de Nederlandse bevolking is te zwaar. Misschien niet vreemd in een samenleving waar gemak in consumptiegebruik de norm is geworden. Eigen schuld, dikke buik met al die ongezonde keuzes zou je zeggen. Maar ligt de schuld in het maken van ongezonde keuzes wel enkel bij de consument?
De voedingsindustrie heeft een arsenaal aan trucjes om ervoor te zorgen dat de consument zoveel mogelijk ongezonde producten blijft consumeren. Dat onthult journalist en Pulitzer-prijswinnaar Michael Moss in zijn boek Salt, Sugar, Fat. Na drieënhalf jaar onderzoek concludeert Moss dat de voedingsindustrie zeer vindingrijk is in het verslaafd maken van de consument. Dankzij de voedingsindustrie zijn we inmiddels verknocht aan de goedkope ingrediënten: zout, suiker en vet.
Verslaafd
Een juiste combinatie van deze ingrediënten zorgt er ook voor dat onze hersenen de calorieën niet herkennen, maar wel hunkeren naar meer. Denk bijvoorbeeld maar eens aan Coca-Cola, de meest gedronken frisdrank ter wereld. Ondanks dat er in zo’n blikje gigantisch veel calorieën zitten, geeft het leegdrinken ervan geen vol gevoel. Je zou het dus de hele dag door kunnen drinken zonder verzadigd te raken.
Manipulatie onderzoek
In de jaren ’60 kregen drie Harvardwetenschappers 50.000 dollar toegestopt van de Sugar Research Foundation. De wetenschappers zwakten in ruil daarvoor de rol van suiker bij het ontstaan van hart- en vaatziekten af, en schoven vetten in hun onderzoeken naar voren als de grote slechterik en veroorzaker van obesitas. Nu bewezen is dat vet veel minder invloed heeft op obesitas dan gedacht, is de focus inmiddels verlegd op meer bewegen. Alles om het grote gif, namelijk suiker, te beschermen.
Ook frisdrankproducent Coca-Cola spendeert miljoenen aan het bagatelliseren van de rol van suiker bij overgewicht. Harde bewijzen voor manipulatie van wetenschappelijk onderzoek door de voedselindustrie zijn over het algemeen zeldzaam.
Vet gezond
Vet is helemaal niet zo ongezond als werd beweerd. Vetten zijn juist goed voor je gezondheid. Zeker onverzadigd vet, te vinden in vis, avocado’s, olijfolie, noten zaden en pitten is erg gezond. Ook verzadigde vetten uit roomboter of kwalitatief goed vlees zijn zeker niet slecht voor de gezondheid. Vet is namelijk een bron van energie en bevat vitamine A, vitamine D, vitamine E en essentiële vetzuren. Toch werd jarenlang gepropagandeerd dat vet slecht is en dat je het beter helemaal kunt vermijden. Uit onderzoek blijkt dat verzadigde vetten helemaal geen invloed hebben op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Personen die gemiddeld weinig verzadigde vetten eten, hebben juist een groter risico op overlijden vergeleken met mensen die dit type vet vaker consumeren.
Ook de NVWA laat herhaaldelijk steken vallen als poortwachter
Voedselwaakhond
De supermarkten hebben een steeds groter assortiment aan bewerkte voedingsmiddelen. Misleidende namen als een ‘broodje gezond’ of ‘bananenchips’ brengen de consument maar al te vaak in verwarring. Daarnaast is het soms lastig om de samenstelling van producten te achterhalen of word je simpelweg voorgelogen. In 2016 was het ‘blauwe bosbes en framboos’ sapje van ‘Healthy People’ volgens voedselwaakhond Foodwatch het meest misleidende product. De drankjes zouden meer suikers bevatten dan cola. Een ander voorbeeld is de Griekse yoghurt met walnoot en honing van Optimel. Volgens Foodwatch bevat het drankje geen Griekse yoghurt, geen honing en geen walnoot.
Ook de NVWA laat herhaaldelijk steken vallen als poortwachter. Na onderzoek bleek dat onze aardbeien zeven tot acht verschillende gifstoffen bevatten. Opnieuw bleef het, zoals tijdens het fipronil-schandaal, akelig stil bij de NVWA. Er werd niet ingegrepen omdat er volgens de NVWA geen regels werden overschreden. Verschillende deskundigen trekken nu de regels van de NVWA in twijfel en stellen dat de consument niet meer beschermd is tegen het innemen van schadelijke stoffen.
Beruchte trio
De rol van de voedselindustrie laat zien dat verantwoordelijkheid voor ongezonde eetpatronen niet alleen maar in de schoenen van de consument kan worden geschoven. Het gigantische aanbod aan suiker- en vetrijke producten en misleidende reclames beïnvloeden het gedrag van de consument. Als klap op de vuurpijl wil het kabinet nu ook een Btw-verhoging op groente en fruit. Het gebrek aan wetgeving vanuit de overheid en de lakse controle op de voedselindustrie creëert een omgeving die aanzet tot het maken van ongezonde keuzes. Een andere houding naar voeding zou onze gezondheidszorg veel kosten kunnen besparen. Het aantal mensen met overgewicht en obesitas gerelateerde ziekten zou aanzienlijk verminderen. Helaas beloont de overheid ongezond eten met lage prijzen. De voedingsindustrie houdt geen rekening met de gezondheidswaarden. Wanneer ze dat wel doen, lopen ze het risico om de verkoopcijfers te zien dalen. We zijn immers zo verslaafd geraakt aan al dat zout, suiker en vet. Kunnen we eigenlijk nog wel zonder dat beruchte trio?
Bronnen
www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2012/27/steeds-meer-overgewicht
www.ftm.nl/artikelen/voedingsindustrie-greep-heeft
www.nu.nl/binnenland/4992707/aardbeien-bevattenmeer-schadelijke-stoffen-dan-andere-fruitsoorten.html
www.trouw.nl/home/gezonde-voeding-wordt-duurdersnoep-en-suikers-juist-goedkoper~a8b20c69/
www.volkskrant.nl/wetenschap/industrie-betaaldewetenschappers-om-risico-s-van-suiker-eten-onder-hettapijt-te-vegen~a4376094/
www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)32252-3/abstract/