Ernstig overgewicht kan verschillende oorzaken hebben. Internist en obesitas-expert Dr. Victor Gerdes en ervaringsdeskundige Ellen Buijnink lichten toe.
Je kunt niet alle obesitaspatiënten over één kam scheren,” vindt dr. Victor Gerdes, internist gespecialiseerd in obesitas. “Daarom werken we nu samen met een team van internisten en chirurgen, diëtisten en psychologen om obesitas aan te pakken.” Patiënten die aankloppen met obesitas kunnen verschillende klachten krijgen. “De één krijgt last van hoge bloeddruk, de ander van slaapapneu of knieproblemen,” zegt Gerdes. Andere mensen zijn vooral radeloos omdat ze graag willen afvallen, maar niks lijkt te lukken. Die moeten we zorgvuldig beoordelen en met respect behandelen.”
De oorzaak achterhalen
Daarom gaat Gerdes altijd op zoek naar onderliggende factoren. “Samen met de patiënt nemen we zorgvuldig de geschiedenis door. Als obesitas heel jong begint kan genetische aanleg een rol spelen. Maar vaak ontstaat overgewicht pas vanaf de basisschool of puberteit, dan is dat vaak niet genetisch. Ook kijken we naar medicijngebruik. Prednison of medicijnen tegen depressie kunnen je zwaarder maken, dat kan net een paar extra kilo’s schelen.” Ook hormonen en metabole stoornissen kunnen het gewicht beïnvloeden. Gerdes: “En het kan elkaar versterken: PCOS wordt bijvoorbeeld vaak veroorzaakt door overgewicht. Maar PCOS kan het tegelijkertijd ook weer moeilijker maken om af te vallen. Stress is een ander voorbeeld: het beïnvloedt de hormoonhuishouding wat overgewicht in de hand werkt. Maar overgewicht kan ook weer voor stress zorgen. Daarom is het belangrijk om de emotionele kant te onderzoeken, bijvoorbeeld of mensen last hebben van eetbuiten of emotie-eten.”
Emoties onderzoeken
Hoe belangrijk het mentale aspect is, weet Ellen Buijnink uit eigen ervaring: “Ik dacht altijd aan anderen, ik zette mezelf op de laatste plek. Met emoties kon ik moeilijk omgaan, die ben ik weg gaan eten.” Ellen woog op een bepaald moment 124 kilo. Het keerpunt kwam op 23 februari 2017, “Mijn moeder overleed en mijn hele wereld stond op zijn kop, maar op dat moment wist ik ook wel gelijk ik wil zo niet verder, nu moet er iets veranderen, nu wil ik veranderen.”
Ellen heeft in 2019 een maagverkleining gehad: “Dat was een belangrijk hulpmiddel om af te vallen. Maar het belangrijkste was dat ik de oorzaak aanpakte. Het printplaatje in je hoofd moet overschreven worden. Ik heb nu geleerd dat als er iets gebeurt, om eerst even stil te zitten en te denken: wat voel ik nu en waaróm wil ik nu eten?
Een langdurig en realistisch plan
Ook volgens Victor Gerdes is het belangrijk om aan de oorzaken van obesitas te werken. “Als je weet wat de belangrijkste risicofactoren zijn, kun je een plan maken. Denk aan het aanpassen van medicijngebruik of verbeteren van de kwaliteit van slaap bij slaapapneu. Maar een dagplanning en leefstijl spelen ook altijd een rol. Het is belangrijk om naar een gezond eetpatroon toe te werken en te bewegen, het liefst op een manier die je lang kan volhouden en die bij jou past.”
Ellen is inmiddels ruim 50 kilo afgevallen. Ze helpt nu ook lotgenoten via de
Nederlandse Stichting Over Gewicht. “Je overgewicht bepaalt niet wie je bent en wat je kunt. Je bent het waard om hulp te vragen.”
#publiekegezondheid