Op 28 september vond in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam Het Grote Obesitasdebat 2022 plaats. En wat een geweldige avond was het! Een avond vol met discussie, tussen het panel en het publiek, waarbij ook indrukwekkende ervaringsverhalen werden gedeeld. Dit alles werd geniaal gemodereerd door Ernst van der Pasch, die met een vleugje humor alle sprekers en de vele enthousiaste deelnemers bij de discussie wist te betrekken.
De avond begon met Fleur van der Klei, die jarenlang heeft gezocht naar hulp om af te vallen. Zij vertelde openhartig over haar levenslange strijd met haar gewicht en hoe haar ervaringen als kind (nooit wat lekkers mogen) haar relatie met eten hebben gevormd, waardoor zij steeds bleef jojo’en in haar gewicht. Door een combinatie van medicatie en veranderingen in haar leefstijl, draait haar leven nu niet meer om eten. Een inspirerend begin van deze debatavond, waarin de centrale vraag was: Wie is aan zet om mensen met overgewicht en obesitas die graag willen afvallen daarbij te helpen? Omdat mensen niet meer jarenlang zouden moeten hoeven zoeken naar de juiste begeleiding, zoals Fleur.
aarna was het tijd om de sprekers op het podium te verwelkomen. Elk van hen had een pitch voorbereid om hun standpunt op het onderwerp te introduceren. De eerste spreker was dr. Robert van de Graaf; verslavingsarts en tevens ervaringsdeskundige. Hij introduceerde het concept ‘zitverslaving’, waar hij ook gedurende het debat meermaals op terug kwam. Hij stelde dat het huidige overmatige gebruik van een lekkere stoel, van het ontbijt, tot in de auto, op werk, en ’s avonds lekker op de bank ploffen, in directe vergelijking staat met bijvoorbeeld een verslaving aan sigaretten. Behandeling van obesitas zou dus ook ten dele onder de verslavingszorg moeten vallen volgens hem!
De tweede spreker was prof. dr. Liesbeth van Rossum, die in haar introductie de vele onderliggende oorzaken van obesitas uiteenzette. Ook stelde zij dat een centrale zorgcoördinator de verbindende rol zou moeten spelen tussen het medisch domein (huisartspraktijken en ziekenhuizen) en het sociaal domein (o.a. sociale wijkteams, buurtsportcoaches) en het paramedisch domein (zoals diëtisten en leefstijlcoaches). In het ziekenhuis zou deze centrale zorgcoördinatie geregeld kunnen worden in een leefstijlloket.
De derde spreker, prof. dr. Anita Jansen, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Maastricht, sprak in haar pitch over “the loaded gun”: erfelijke factoren en een obesogene leefomgeving laden het wapen, maar het is het brein die de trekker overhaalt in het maken van keuzes die tot overgewicht leiden. Daarom zouden volgens haar de onderliggende psychologische factoren mede aangepakt moeten worden in de behandeling van obesitas.
Dr. Marjolein de Jong, bestuursvoorzitter van het Ziekenhuis Gelderse Vallei, sprak over de aanpak in haar ziekenhuis rondom leefstijl. Gezonde, verse maaltijden voor alle patiënten in het ziekenhuis, en daarnaast goede voeding voor alle werknemers. Zo speelt het ziekenhuis een directe rol in de behandeling van obesitas, maar óók in het stimuleren van een gezonde leefstijl in de regio.
De laatste spreker, prof. dr. Paul Smeets, hoogleraar sustainable finance, sprak over de economische kant van het obesitasvraagstuk. Net zoals op een pakje sigaretten van €6,20 zo’n 5 euro belasting betaald wordt, zou dit ook kunnen worden ingesteld voor ongezond voedsel. Daarmee zou je dubbel winst behalen: met de belasting kun je preventieve maatregelen bekostigen én er is een financiële prikker om minder ongezond voedsel te kopen! Er moet minstens 10% prijsverhoging zijn voordat de vraag van een product met 5% omlaag gaat. Een suikertaks die leidt tot 20 cent verhoging op een fles cola heeft dus weinig zin. Daarom moet de politiek ervoor zorgen dat er drastischere prijsverhogingen op ongezond en sterk bewerkt voedsel komen. Aangezien er een sterke lobby van de voedselindustrie op de politiek is, zullen er misschien van onderaf actiegroepen moeten komen die verandering eisen.
Tijdens het debat waren er gemengde meningen over de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI); hoewel er positieve ervaringen waren met de GLI door goede coaches, zou het niet altijd een vereiste moeten zijn om 1 jaar GLI te volgen voordat medicijnen mogen worden voorgeschreven. Zéker voor mensen met obesitas die al jarenlang bezig zijn met een gezonde leefstijl en ondanks dat niet afvallen. Anita Jansen voegde daar aan toe dat binnen de GLI meer aandacht zou moeten zijn voor psychologische begeleiding (de GLI+ wordt helaas nog niet vergoed in het basispakket) en Robert van de Graaf gaf aan dat inzichten vanuit de verslavingsgeneeskunde hier ook in zouden moeten worden meegenomen. Daarnaast kwam uit het publiek de kritische noot dat er op dit moment nog geen GLI programma is voor kinderen!
Naast goede suggesties over wie nu aan zet is om mensen met overgewicht en obesitas te behandelen, kwamen er nog twee belangrijke punten vanuit ervaringsdeskundigen in de zaal naar voren kwamen:
- Iemand met overgewicht die hulp zoekt wordt vrijwel áltijd eerst aangesproken op zijn of haar leefstijl. Altijd weer van zorgverleners horen wat wel of niet mag, is voor iemand die hier al jarenlang mee worstelt ontzettend belerend! Eerst goed luisteren wat er precies speelt en daarop persoonlijk inspelen op de juiste toon is uitermate belangrijk voor een respectvolle behandelrelatie.
- Body positivity moet losgekoppeld worden van de medische gevolgen van obesitas. Tevreden kunnen zijn met je lichaam is altijd goed, ongeacht of je overgewicht hebt of niet. Dit betekent niet dat de medische gevolgen van overgewicht ontkend hoeven worden! De consensus was: body positivity is heel belangrijk, net als het helpen van mensen met obesitas die graag willen afvallen.
Er waren uiteraard nog véél meer discussiepunten. Voor wie geïnteresseerd is daarom het hele debat terug te kijken:
Wij willen alle sprekers en alle enthousiaste deelnemers hartelijk bedanken voor hun aanwezigheid bij Het Grote Obesitasdebat 2022. We hopen dat velen van jullie betrokken blijven bij de discussie rondom obesitas, want om tot goede oplossingen te komen is het belangrijk om dit thema aan te blijven kaarten.
We moedigen geïnteresseerden graag aan om zich in te schrijven bij de NVOO (Nederlandse Vereniging voor Overgewicht en Obesitas), en zien jullie graag bij het lanceringsevenement van de NVOO in het Spoorwegmuseum op 1 december 2022. Blijf op de hoogte door je in te schrijven via https://www.nvoo.nl/!
